مدل مانتوهای بازیگران در جشن حافظ 95 انتقادات بسیاری را به همراه داشت و علاوه بر سبک طراحی، قیمت لباس های هنرپیشه ها هم بحث برانگیز شد.

هزینه های بالا برای آماده شدن لباس و مانتوی بازیگران زن ایرانی در جشن حافظ

مدل های متفاوت از مانتوهای بازیگران در مراسم جشن حافظ نظرهای متفاوتی را در فضای مجازی از سوی کاربران همراه داشت ، گروهی مدلها را پسندیده بودند و عده ای هم از تضاد باورها و .. حرف می زدند . «مراسم فرش قرمز آکادمی اسکار هنوز یکی از بهترین شواهد علاقه هالیوود به نمایش های باشکوه و مجلل است؛ اتفاقی که به فانتزی های پرزرق و برقی اختصاص داده شده که لباس ها و فشن ها آن را به ارمغان می آورند. این سنت به زمانی باز می گردد که ملاقات با بازیگران در خارج از استودیوها، بسیار دشوار بود. فرش قرمز، آن اوایل جایی بود که می توانستید جان کرافورد را برای گرفتن یک عکس پیدا کنید یا شانس این را داشته باشید که یک بار با راک هادسون دست بدهید اما به مرور، این مراسم، آیین خودش را پدید آورد.» نیویورکر مقاله اش را در بررسی «فشن اسکار» با این جملات آغاز می کند تا ما هم این شانس را داشته باشیم که یک بار هم از منظر این آیین به مراسم فرش قرمز جشنواره های فیلم داخلی و یک بام و دوهوای سینمای ایران نظر کنیم.

انتقادات از مدل مانتوی بازیگران در جشن حافظ 95

قیمت لباس و مانتوهای بازیگران در جشن حافظ

تأثیر و تأثر متقابل فرهنگ و اقتصاد، دست کم در عرصه سینما که تقاطع بزرگراه های هنر، رسانه، صنعت و تجارت است، بر کسی پوشیده نیست. حتی آنان که به سبک اروپایی، مخالف بردگی(!) فرهنگ برای اقتصادند و از هنر چیزی جز هنر نمی خواهند، منکر ساز کار درهم تنیده این دو در جهان امروز نیستند.

هزینه های میلیونی برای طراحی و دوخت مانتوی بازیگران مخصوص فرش قرمز جشن حافظ

پرستو صالحی در جشن حافظ

جهانی که از اشتیاق چند لحظه دست دادن با یک بازیگر یا گرفتن یک سلفی با او آغاز می شود، خیلی زود منطق اقتصادی خودش را باز می یابد. کسب سود هرچه بیشتر از هر طریقی، منطق اساسی کاپیتالیسم است که یعنی فقط کمی هوش لازم است که بفهمی از این اشتیاق، می شود خوب پول درآورد. اگر جمعیت قابل توجهی از مردم، رؤیای فقط 24 ساعت زندگی در لباس سفیدبرفی و سیندرلا و پیتر پن را داشته باشند، خب چرا نباید همه دنیای دیزنی را در ازای دریافت پول به آنان هدیه داد؟ اگر هم عاقل تر از آنند که برای خرید رؤیا پول خرج کنند، باز هم می شود با منحصر کردن تعریف انسان بودن در نوع پوشش برای کسب وجاهت اجتماعی، ایشان را به مصرف گرایی فراخواند یا بلکه جز مصرف گرایی راهی برای پذیرفته شدن به عنوان عضو جامعه جهانی برایش باقی نگذاشت.

نیویورکر این طور ادامه می دهد:« نیکلاس اشمیدل، درباره یکی از سایت های زرد لس آنجلسی -که اخبار و شایعات مربوط به سلبریتی ها را پوشش می دهد- اشاره کرده است، اقتصادی که در پس بازتاب تصاویر سلبریتی ها از طریق نمایش عکس ها و فیلم های زندگی روزمره شان -وقتی که از یک مغازه جواهرفروشی خارج می شوند یا پول پارکینگی را پرداخت می کنند- نهفته است بسیار سودآورتر از تماشای آنان در مراسم فرش قرمز است.»

ساده می توان فهمید که این مرحله پیشرفته تری از همان فهم اقتصادی است؛ منطقی که روزی از ایجاد سازکاری برای عکس گرفتن با مشاهیر و چهره های سینما پول درمی آورد، کمی بعدتر به این نتیجه می رسد که به جای فروختن لباس به ثروتمندان این طبقه، می تواند لباس هایش را به تن آنان کند و از خرامیدن ایشان روی فرش قرمز، جمعیت گسترده تری را به مصرف محصولاتش مشتاق سازد. سپس در مرحله ای پیشرفته تر، همین منطق حکم می کند که چرا باید سالی یک بار منتظر فرش قرمز اسکار شد حال آن که مردم در تمام طول سال، ولع شبیه شدن به سلبریتی ها را دارند؛ اخبار آن ها را پیگیری می کنند، اگر وسع شان برسد از همان برندی که بازیگر محبوب شان خرید کرده، کالایی را تهیه می کنند و اگر نه، بدل آن هم قادر است بازار مخصوص به خودش را خیلی هم موفق، ایجاد کند.

بازتاب مدل مانتوی بازیگران در شانزدهمین جشن حافظ

الیکا عبدالرزاقی در جشن حافظ

خانم الیکا عبدالرزاقی در یادداشتی در صفحه اینستاگرام شخصی خود چنین می نویسد:«عزیزان دل، نازنینان، در این چند سال اخیر طراحان لباس و گریمورها مثل سایر کشورها بدون دریافت کوچک ترین وجهی لباس و گریم مراسم مهم رو بعهده می گیرن و ما به لطف این عزیزان با ظاهری آراسته تر در اینگونه مراسم شرکت می کنیم.» او خود به اوضاع نابسامان اقتصادی اشاره می کند و برای رفع اتهام مخارج بالا و مصرف گرایی در حوزه مدولباس از صنف خود، در حقیقت به موضوعی اشاره می کند که گویای همان تأثیر و تأثر متقابل اقتصاد و فرهنگ است:

هزینه های صرف شده برای لباس و مانتوی بازیگران در جشن حافظ

1- طراحی های تک لباس مخصوص جشن های سینمایی، برای سلبریتی هیچ یا اندکی خرج برمی دارد.
2- برند یا شرکت طراح، از سودآوری فروش محصولاتش در ازای این اندک ضرر اطمینان دارد. یعنی از تأثیر فرهنگی این کار در تبلیغ کالای خود مطمئن است.
3- برند یا شرکت طراح، اطمینان دارد که حتی در اوضاع نابسامان اقتصادی، می تواند به سود مزبور دست یابد.
بد نیست به قیمت گذاری لباس های طراحی شده برای جشن حافظ نگاهی بیندازیم؛
«بانو متین ستوده
نام طرح :تندیس
قیمت:2،450،000 تومان»

مانتوی بازیگران - قیمت مانتوی متین ستوده در جشن حافظ

«بانو روشنک عجمیان درجشن حافظ
نام طرح :ققنوس
قیمت:1،850،000 تومان»

مانتوی بازیگران -  قیمت مانتوی روشنک عجمیان در جشن حافظ

«بانو مرجانه گلچین
نام طرح:فاخر
قیمت:1،850،000 تومان»

مانتوی بازیگران - قیمت مانتوی مرجانه گلچین در جشن حافظ

اگرچه باید اذعان داشت که طراحی لباس های این دوره جشن حافظ بعضاً به جهت پوشش و رعایت برخی موازین فرهنگی و بومی در طراحی ها، جدا قابل توجه بودند اما سؤالات درباره پیوست های اقتصادی این طراحی ها و تأثیر آنان بر رفتار اقتصادی مردم، همچنان به قوت خود باقی است. این که تشبّه جستن در نوع پوشش به مشاهیر، از جهت آراستگی و رعایت موازین دینی، اخلاقی و عرفی جامعه، تبعات سوئی نداشته باشد، شرط لازم یک جریان فرهنگی-اقتصادی است اما اگر این اتفاق، متضمن رفتارسازی سوء و غلط از نظر اقتصادی در مردم و ایجاد موج مصرف گرایی و هزینه های غیرمعقول برای پوشش شود، آیا باز هم مفید خواهد بود؟ آیا جامعه اسلامی، حتی با وجود رعایت حجاب به نسبت عرف معمول اهالی سینما، قیمت بالای تبلیغ اشرافیگری و مصرف گرایی و روحیات سرمایه داری را خواهد پذیرفت؟

مدسازی از حاشیه سینما یا متن آن/ اعتراضی به پول درآوردن نداریم

ایرانی که در سینما شناخته شده و با سینما شناسانده می شود و به سمت این نظام سینمایی سوق داده می شود، همین ایران است؛ ایرانی در حرکت به سمت منش سرمایه داری با سینمایی که تازه کشف کرده که از اقبال فرهنگی بخشی از مردم به مشاهیر سینما، می توان درآمد و سودآوری اقتصادی داشت. خب چه کسی می تواند آن قدر نا آگاه باشد که ادعا کند چنین منطقی اشتباه است؟ مگر جز این است که منویات فرهنگی یک جامعه، تا با اقتصاد آن پیوند نخورد، راهی به خانه های مردم باز نخواهد کرد و گسترش و عمومیت نخواهد یافت و مگر جز این است که تا در کالاهای روز و مصرفی مردم از جمله لباس، پیوست های فرهنگی رعایت نشود، تغییر رویه و حرکت به سمت سبک زندگی ایرانی-اسلامی محقق نخواهد شد.

بنابراین از این درهم تنیدگی گزیری نیست و این دو حلقه چنین زنجیره ای را نمی شود از یکدیگر گسست. کسی به استفاده اقتصادی، اعتراضی ندارد بلکه اگر داشته باشد فهمی از سینما پیدا نکرده است کما این که اصولاً باید به سینمایی معترض بود که از تمام صنایع وابسته به این محصول پرقدرت فرهنگی، بعد از 30 سال، فقط به ظرفیت های لباس پی برده است؛ آن هم به این شکل حداقلی که فقط در حاشیه یک جشن بزرگ سینمایی و فقط روی فرش قرمز آن، به تبلیغ کالای خود بپردازد حال آن که سینما اساساً در متن خود حاوی ظرفیت های بزرگی برای اثرگذاری بر مدولباس و البته سایر کالاهای مصرفی مردم است.

تاکنون و طی این سال ها، تنها کارکرد اقتصادی سینما در ایران به صورت فرامتنی بوده به این معنا که هر تولیدکننده یا بنگاه اقتصادی همواره در حواشی سینما، به دنبال استفاده از سلبریتی ها برای تبلیغ کالای خود بوده است که تبعا به طور کاملاً مستقل و خصوصی و در تعامل با اشخاص حقیقی اتفاق افتاده است؛ حضور آقای حمید گودرزی در تبلیغات ایسامبل، آقای سام درخشانی در تبلیغات کارما و آقای بهرام رادان برای نوین چرم، نمونه ای از این ها است. در کنار این روش، به دنبال پررنگ تر شدن نقش آیین فستیوال های سینمایی در سال های اخیر، اقبال برخی برندها یا طراحان لباس به مراسم فرش قرمز و معرفی خود از طریق تقبل رایگان طراحی لباس و گریم بازیگران، روش دیگری را برای پیوند دادن یک حلقه فرهنگی-اقتصادی دیگری به حلقه فرهنگی-اقتصادی سینما در کشور به راه انداخته است. روش محدود سوم نیز که بعضاً در کشور ما رواج داشته، سرمایه گذاری یک شرکت –اغلب شرکت های مربوط به صنایع تولیدی کلان مثل خودرو و....- در تهیه و تولید فیلم است.

اما سخن همین است که چرا این ساز کارها در کشور ما ناقص الخلقه زاده می شوند و چرا سینمایی که به شکلی طبیعی در اصل و متن خود نوعی مدیوم تبلیغاتی به حساب می آید، در کشور ما هرگز به وجود نیامده و صنایع مرتبط با آن، شکل نگرفته اند؟ چرا در حالی که اساساً فروش کالا در سینمایی چون هالیوود، از حضور فعال یک برند در زمینه مرتبط با محصولات خود در تولید فیلم آغاز می شود، در کشور ما تولیدکنندگان، عمدتاً براستفاده از شهرت و محبوبیت برخی سلبریتی ها حساب باز می کنند؟

یک بام و دو هوا

سینمای ایران تنها سینمایی است که می تواند این همه متناقض باشد. تنها سینمایی که می تواند به فیلمی چون «ابد و یک روز» 9 سیمرغ بلورین و 4 تندیس حافظ در بخش های مهمی چون بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی بدهد و بعد انتظار داشته باشد که مردم لباس های بازیگران آن فیلم را بپوشند. تنها سینمایی که می تواند به اندازه کن، مخاطب خاص و روشنفکرمأب و دگراندیش داشته باشد و همزمان به اندازه هالیوود، پرخرج و زرق وبرق طلب و برخوردار از حمایت دولتی. تنها سینمایی که ادعا دارد هرگز نمی خواهد به خدمت اهداف سیاسی کشورش درآید حتی اگر آن اهداف چیزی بیش از احترام به امنیت ملی، سخن گفتن از امید و زیبایی و دراولویت قرار دادن ذائقه مردمش نسبت به سلیقه فستیوال های خارجی نباشند و در عین حال توقع بیشترین فروش، گسترده ترین حمایت ها و کمترین نظارت ها را داشته باشد.

خب برای پیدا کردن اشکال پیوند نخوردن درست سینمای ایران با اقتصادش، بهتر است به این فکر کنیم که وقتی مهم ترین جشنواره های سینمایی به فیلمی چون «ابد و یک روز» جایزه می دهند، دقیقاً منتظر چه اتفاقی در تحرک اقتصادی کشور هستیم؟ مثلاً مردم علاقه مند و امیدوار می شوند که یک فلافلی دایرکنند چون برند مشهوری در این حوزه در فیلم همکاری کرده است؟ آیا هیچ برند فلافلی عاقلی حاضر است در فیلمی مشارکت کند که قرار است همه بدبختی های شخصیت هایش ناشی از آن باشد؟ چنین فیلمی حتی از تبلیغ یک مافیای تولید مواد مخدر هم عاجز است چرا که حتی ساقی ها و معتادانش، نه حتی از زاویه دیدی غلط، در فیلم، آن قدر زیبا و خوشبخت نیستند که آدم دوست داشته باشد در صنعت مربوط، شروع به فعالیت اقتصادی کند. لطفاً تعجب نکنید! می شود سینما، صاحب تجربه بزرگی چون فیلم «پدرخوانده» باشد که مخاطب، علاقه مند یا دست کم کنجکاو به مناسبات مافیایی شود؛ اما ما حتی از این مقدار هم محرومیم.

فیلمی چون «آنی هال» از به ظاهر مستقل ترین جریان سینمای هالیوود قادر است جریان مد جامعه را در مقطعی چنان تحت تأثیر قرار دهد که «فشن آنی هال» تیپ محبوب جامعه آن روز آمریکا و بسیاری کشورهای دیگر شود، همان طور که «جنگ ستارگان» نیز، از دست راستی ترین جریان هالیوود می تواند تمام صنایع حاشیه ای سینما ازجمله لباس، اسباب بازی، کالای خواب، لوازم التحریر، خوردنی ها و نوشیدنی ها و بسیاری دیگر را به تحرکی بزرگ وادارد آن چنان که با محصولات آن بتوان از تولد تا مرگ یک انسان را تأمین کرد.

مانتوی بازیگران - پریناز ایزدیار در جشن حافظ

اما وقتی خانم پریناز ایزدیار برای بازی در فیلم ابدویک روز جایزه می گیرد، انتظار ایجاد تمایل به تشبه جستن به لباس او در میان مخاطبان فیلم و مردم، همان قدر احمقانه است که فکر کنیم مردم می توانند واقعاً زندگی ای شبیه زندگی شخصیت های فیلم را دوست داشته باشند. بنابراین چیزی از سینما باقی نمی ماند الا همین شهرت بازیگرانی، که چون خوب بازی کرده اند جایزه گرفته اند نه چون نقش شان دوست داشتنی و به یادماندنی بوده است. پس منطقاً از نقش او برای تبلیغ یک کالا نمی توان بهره برد اما از شخص او چرا. راز عقب ماندگی سینمای ایران هم ناشی از همین رویکرد اشتباه به محتوای فیلم های سینمایی است که عملاً شکل گیری زنجیره اقتصادی را ابتر می گذارد.

و این چنین است که سینمای ایران، خود را از همه ظرفیت های بزرگ این ابزار کارآمد محروم می سازد و این طور ناقص الخلقه در چنین تناقضی به دام می افتد:به روشنفکری کن و به چشم پرکنی اسکار.